?БТ-?а дайынды? барысында биология п?нінен ?олданылатын ?діс – т?сілдер Анатомия курсы

ҰБТ-ға дайындық барысында биология пәнінен қолданылатын әдіс – тәсілдер Анатомия курсы

Сабақтың мақсаты:

Білімділік:

    Оқушылардың тәнтану курсы бойынша  алған білімдерін қайталау, жүйелеу, жинақтау

Дамытушылық:  

     Оқушылардың ой -өрісін білімін тиянақтау.    Ойлау қабілеттерімен танымдық ерекшелігін  арттыру.

 Тәрбиелік:

      Ұрпақ тазалығының ұлт болашағы   екендігін ұғындыру, жаман әдеттен    жиренуге,салауатты өмір сүруге тәрбиелеу.

Сабақтың жоспары:

         І.        Бәйге

        ІІ.       Ғалымдар

       ІІІ. Тірек сызбамен жұмыс (Тірек – қимыл жүйесі)

       ІV.Биологиялық диктант  (Ағзаның ішкі ортасы)

V.  Сәйкестендіру тесті  (Ішкі секреция бездері)

      VІ. Сізден сұрақ – бізден жауап

       VІІ. Сандар сөйлейді (Асқорыту жүйесі)

       VІІІ . Сөзжұмбақ (Жүйке жүйесі)

       ІХ. Жорға

Х. Тест

І.Бәйге

     Адам ағзасын зерттейтін ғылым?

     Цитология нені зерттейді?

     Денедегі барлық сүйектердің жиынтығы?

     Маңдай сүйегінің саны?

     Омыртқа жотасының бөлімдері?

     Адам қанша жасқа дейін өседі?

     Сегізкөз омыртқаларының байланысы?

     Адамдағы бұлшықеттердің саны?

     Денедегі барлық сүйектердің саны?

     Кеуде қуысының алдыңғы жағындағы сүйек?

     Жүрек қабырғасы неше қабаттан тұрады?

     Адреналин гормоны жүректің жиырылуын?

     Гипотониялық ауруларда қан қысымы ?

     Тез  ашуланғыш, терлегіш ауру

     Гуморальдық реттелуде негізгі роль атқаратын заттар?

     Төбе сүйегінің саны?

     Арқа мен сегізкөз омыртқаларының иілімінің бағыты?

     Құйымшақ омыртқаларының саны?

     Адамдағы сүйектердің қозғалмалы байланысы?

     Қуану мен ренжуді білдіретін бұлшық ет?

     Арқа омыртқаларының саны?

     Толарсақтағы ең үлкен сүйек?

     Мойын омыртқасының саны?

     Адам денесіндегі буындар саны?

     Тірек қимыл жүйесін зерттейтін ғылым және дәрігер

     Гипофиздің зәрдің түзілу жылдамдығын бәсеңдетіп, су алмасуды өзгертетін бөлімі

     Адиссон ауруының екінші аты

     Оттегіге қаныққан қан алдымен жүректің қай бөлігіне жеткізіледі?

     Қарыншаның жиырылу уақыты?

     Қанайналудың орталық мүшесі?

ІІ.Ғалымдар:

1. Мидан тарайтын 12 жұп жүйкенің 7 жұбын толық сипаттап берген ғалым- Клавдий Гален

2. Ол «Медицинаның міндеті – тек адам ауруларының себептерін анықтап қоймай, адамның денсаулығын сақтау жолдарын, ауруды жою жағын да зерттейді» – деп көрсеткен. «Қайырымды қала» еңбегінде жүрек туралы өте құнды пікірлер айтқан, мысалы, «жүрек – табиғи жылылықтың көзі». Басқа мүшелерге жылылық нақ осыдан тарайды, олар жүректен нәр алады; «жүрек – басты мүше, мұны тәннің ешқандай мүшесі билемейді» — Әл -Фараби

3. Тәжiк дәрiгерi әрi философы «Анатомия мен физиологяға кiрiспе», «дәрiгерлiк ғылымның ережелерi» («Канон врачебной науки») еңбектерi өте кұнды – Ибн Сина

4. Ғылымианатомияныңнегiзiнсалғанғалым, ИталиядағыПадуануниверситетiнiң профессоры. Мәйiттерменжекебакылауларжүргiзiп, 7 кiтаптантұратын «Адам денесiнiңқұрылысытуралы» (1543) еңбекжазған. Сондыктан да оны анатомия ғылымыныңнегiзiнсалушығалымдепорындыатайды. – Андреас Везалии

5. Ағылшындәрiгерi, анатом.Қанайналымныңтұйықекендiгiналғашретдұрыстүсiндiрген. Үлкенқанайналымшеңберiнiңболатынынашқан. Ол физиология ғылымыныңнегiзiнсалушығалым. – Ульям Гарвей

6. Физиологияныңатасыдепсанайды. Қандаерігенгаздыалғашретзерттегенғалым. Орталықжүйкежүйесіндегітежелупроцесінашқан. 1863 жылы «Ми рефлекстері» еңбегінжарыққашығарды.  — Сеченов

7.   Атақтығалым-биолог, Нобель сыйлығының лауреаты лейкоциттердің (қанжасушасы) бөгдезаттардысіңіріпқорытуын фагоцитоз депатады. Қанның лейкоцит жасушаларыныңқызметінжан-жақтызерттегенғалым.  – Мечников

8. Адам мен жануарлардың жоғары жүйке жүйесінің қызметін, қанайналымының реттелуін зерттеген. Жүрек бұлшықеттерінің жиырылуын тездететін, екіншісі – бәсеңдететін, үшіншісі – жиырылу күшін өзгертетін арнайы жүйкелердің болатынын дәлелдеді. Асқорыту физиологиясын зерттеп, шартты рефлексті ашқаны үшін 1904 жылы Нобель сыйлығы берілген. Ғалымдардың анатомия мен физиология саласындағы зерттеулері ғылымның дамуына және медицинамен байланысына зор әсер етті. – Павлов

9. Ұрпағының болашағы үшінкүрескен қазақтың біртуар ұлы. 1920 жылдан бастап ғылыми-педагогикалық жұмыстармен шұғылданған. 1922 жылы доцент, 1929 жылы профессор атағын алған. Оның негізгі еңбектері: «Қырғыз өлкесі халқының арасында обамен қалай күресуге болады» (1918, Ташкент); «Табиғаттану» (1924, Ташкент); «Оқушының саулығын сақтау» (1925, Ташкент); «Адамның тән тірлігі» (1927, Ташкент) – Х.Досмұхамедов

ІV. Шәкерім

Жатырда қанды емізген,

Ауызсыз қорек жегізген,

Туғызып, түзеп, өсіріп,

Өзіңді өзім дегізген

Тіршілік сүйтіп таралған.(Шәкәрім Құдайбердіұлы)

V. Сәйкестендіру тесті

VІ. Сізден сұрақ – бізден жауап

Топтар өздері дайындап келген сұрақтарын қарсыластарына қояды.

VІІ. Асқорыту жүйесі

1.Жүйке жасушасы

2.Жүйке жасушасының өсіндісі

3.Ішкі секреция безі

4.Ас қорыту физиологиясын зерттеген ғалым

5.Тітіркендіруді қабыдлдайтын жүйке ұштары

6.Лейкоцит жасушаларын зерттеген ғалым

7.Жүйке жасушасының өсіндісі

Осы сөзжұмбақты дұрыс шешкенде жүйке жүйесінің басты қызметі шығады.

ІХ. Жорға

Х.Тест.

“Бар ізгілік тек білімнен алынар

 Білімменен аспанға жол салынар”

Ж.Баласұғын

Қорытындылау

ЖОРҒА

1.Ағзада мүшелер қызметінің гормондар арқылы реттелуін … деп аталадыB) Гуморальдық реттелу

2.Ағзадағы ең ірі сүйекD) Ортан жілік

3.Ағзаның иммундық қасиеті … гормоны жетіспегенде пайда боладыЕ) Тимозин

4.Ағзаның ішкі ортасы, дене температурасы, тынысалу, қан қысымының тұрақты болуыВ) Аралық миға байланысты

5.Ағзаның ішкі ортасыD) Қан,лимфа,ұлпа сұйықтығы

6.Ағзаның тіршілік процестеріне жұмсалатын қуатты “ өндіретін” жасушаның “энергия станциясы”:С) Митахондрия.

7.Ағзаның тітіркендіргішке жүйке жүйесі арқылы қайтаратын жауабы:А) Рефлекс.

8.Адам «ақшам соқыр» ауруы кезіндеС) Кешкі уақытта заттарды ажырата алмайды

9.Адам 1 минуттанешереттынысалып, демшығарады:А) 12-18 рет.

10.Адам ағзасына су мен тағамныңқұрамына йод жетіспегендеЕ) Алқымісу

11.Адам ағзасындағысүйектердіңсаныС) 200

12.Адам ағзасындағыұлпа … топқабөлінедіB) 4

13.Адам денесінқозғалысқакелтіретінA) Сүйектер мен бұлшықеттер

14.Адам денесіндегібуындарсаныB) 230.

15.Адам денесіндегібұлшықеттеріұрықжапырақшасынанқалыптасадыС) Мезодермадан

16.Адам денесініңжасушаларыныңпішініC) Әртүрлі

17.Адам жасушасыныңплазмалықжарғақшасы … түзіледіD) Май мен нәруыздызаттан

18.Адам жәнежануарларжасушасындатеріауруынқоздыратынпаразиттікжәндік:D) Лейшмания.

19.Адам қаңқасындағысүйектерсаныD) 200-ден астам

20.Адам құлағыныңдыбыстолқынынқабылдаудиапазоныD) 15-20мыңГц

21.Адам мен жануарлардыңішіндегітіршілікетіп,ішектіңсілемейліқабықшасынзақымдайтынбіржасушалықарапайымжәндік:Е) Дизентерия амебасы.

22.Адам сыртқыортадаболыпжатқанақпараттардың … көзбенқабылдайдыD) 80 – 90 % астамын

23.АдамдаестумүшесіқайжердеорналасадыА) Самайсүйегініңқуысында

24.АдамдаомыртқалардыңсаныA) 33 – 34

25.АдамдағысезіммүшелеріD) 5 түрлі

26.Адамдардыңпайда болу кезеңіС) Антропоген

27.Адамдытеріауруынаұшырататынталшықтылартобыныңөкілі:А) Лейшмания.

28.АдамныңаяқсүйектеріD) Ортанжілік,асықтыжілік,табан

29.Адамныңбассүйегінің ми бөлімінеқайсүйеккірмейдіD) Төменгіжақсүйегі

30.АдамныңденежасушаларындағыхромосомаларсаныE) 46

31.АдамныңеркінебағынбайтынжүйкежүйесіD) Вегетативті

32.Адамныңжекедамуыбарысындатұқымқуалайтынөзгерістердің бар-жоғынанықтайтынәдісЕ) Онтогенетикалық

33.Адамныңжынысжасушаларындағыхромосомалар саныC) 23

34.АдамныңқанықызметатқармайдыВ) Қозуды беру

35.АдамныңкеудеқуысынқұрсаққуысынанбөлетінбұлшықетС) Диафрагма

36.Адамныңқозғалысы, тепе-теңдігі, сөзібұзыладыА) Мишықзақымданса

37.АдамныңомыртқажотасындаС) 33-34 омыртқа

38.Адамның шығу тегін, тарихи даму кезеңдерін зерттейтін ғылым саласыС) Антропология

39.Аддисонауруыныңекіншіаты А) Қолаауруы

40.Айыршабезіненбөлінетін гормон А) Тимозин