Содержимое материала:
Professional ta’lim muassasalarida o’quv amaliyoti mashg’ulotlarini o’tishda samarali ta’lim metodlarini tanlash
Hasanova Noila Namozovna
Buxoro shahar kasb-hunar maktabi o’qituvchisi
Ta’lim jarayonining sifati va boyligi o’qituvchining kasbiy mahoratiga, moddiy-texnik bazasiga, o’qituvchining o’quvchilarning psixologik va intellektual darajasini tushunishiga, o’quv jarayoni ishtirokchilarining o’zaro munosabatlarining to’g’ri tuzilgan algoritmiga va to’g’ri tanlangan usullarga bog’liq bo’ladi.
O‘qitish metodi o‘qituvchi va o‘quvchining o‘quv materialini o‘zlashtirish, aqliy qobiliyatlarni rivojlantirish, shuningdek, o‘z-o‘zini tarbiyalash va o‘z-o‘zini o‘rganish ko‘nikmalarini egallashni ta’minlaydigan tizimli o‘zaro hamkorligidir.
Zamonaviy pedagogikada moddiy-texnika bazasining rivojlanishi va ta’lim muassasalarida kompyuter texnologiyalari mavjudligi sababli o’qitishning ko’rgazmali usuli ancha samarali hisoblanadi.
Ko’rgazmalilik — o’quvchilarga dinamik tasvirlarni vizual tarzda taqdim etishga asoslangan o’qitish usulidir. Ushbu usul syujetlar, voqea va hodisalar, shu jumladan ilmiy jarayonlar, tizimlar va mexanizmlarning ishlashi, shuningdek, alohida ob’ektlar — ularni o’rganish, batafsil ko’rib chiqish va muhokama qilish maqsadida qo’llanilishi mumkin .
Ushbu usulning samaradorligi juda yuqori, chunki taqdim etilgan o’quv materiali vaqt, dinamika va makonda namoyon bo’ladi, bu har tomonlama ko’rib chiqishga, ob’ektning alohida elementlarining turli xil xususiyatlarini, bog’lanishlari va o’zaro ta’sirini aniqlashga, uni talabalar tomonidan maksimal darajada tushunishga yordam beradi. Bilishning hissiy empirik asosi muhiti o`quvchining dunyoqarashini kengaytiradi, uni fikrlash jarayoniga jalb qiladi, materialni o`zlashtirish jarayonini psixologik jihatdan osonlashtiradi.
Namoyish usulini qo’llash jarayonida bir qator shartlarga rioya qilish kerak.
1. Foydalanilayotgan material o‘quvchilarning yoshiga mos bo‘lishi kerak.
2. Namoyish qilinadigan material oqilona miqdorlangan bo’lishi va dars uchun rejalashtirilgan o’quv dasturi davomida xronologik tartibda taqdim etilishi kerak.
3. Namoyishni shunday tashkil qilish kerakki, har bir o`quvchi o`qituvchi taklif qilgan o`quv materialini erkin va to`liq idrok etish imkoniyatiga ega bo`lsin.
4. Namoyish bilan birga keladigan tushuntirishlar haqida yaxshilab o’ylab ko’ring.
5. Ko’rsatishda asosiy narsani ta’kidlashni unutmang.
6. Materialni namoyish qilish jarayonida talabalarni faol faoliyatga jalb qilishning bir qancha mumkin bo’lgan yondashuvlarini tanlang.
7. Ko`rsatilayotgan o`quv ko`rgazmali materiallarni o`zlashtirib olishda o`quvchilarning faol ishlashi uchun sharoit yaratish (munozara, tahlil, savollarga javob).
O’qitish usuli sifatida ko’rsatishning afzalligi o’rganilayotgan ob’ektlarni ochish dinamikasidadir. Ko’rgazmali metod turli xil bilim ob’ektlarini o’rganish jarayonida keng qo’llaniladi . Ammo bu usulning maksimal samarasi hodisalarni, jarayonlarni, ob’ektlarni mustaqil o’rganish bilan erishiladi. Talabalar mustaqil ravishda zarur harakatlarni amalga oshirganda, bog’liqlik va qonuniyatlarni aniqlasa, faol bilish jarayoni sodir bo’ladi — hodisalar va narsalar ular tomonidan idrok qilinadi va tayyor bilim va g’oyalar sifatida qabul qilinmaydi.
Ko’rgazmali metodning kamchiliklaridan biri uning o’qitishning zarur moddiy-texnik vositalarining mavjudligida, o’qituvchi tomonidan qo’llaniladigan ko’rgazmali materiallarning sifatiga kuchli bog’liqligidir.
Ta’lim tizimida multimediali electron o’quv adabiyotlar, ma’ruzalar, virtual laboratoriya ishlari, animatsion ko’rgazmalar o’quvchilarning kasb sirlarini egallashlarida, yetarli bilim va ko’nikmaga ega bo’lishlarida yordam beradi. Bunday dars ishlanmalarini yaratishda foydalaniladigan maxsus dasturlar mavjud bo’lib, animatsion roliklar yaratishda Makromedia Flash MX dasturidan, multimediali taqdimot ma’ruzalarini yaratishda hammamizga ma’lum bo’lgan Power Point va Makromedia Authorware dasturlaridanf oydalaniladi.
Kasb-hunar maktablarida maxsus fanlarni o’qitishda, o’quv amaliyoti
mashg’ulotlarida o’quvchilarning ko’nikma va malakalarini sakllantirishda
animatsion ishlanmalar, video darslar juda yaxshi samara beradi. Masalan o’quv
amaliyoti mashgulotlarida kirish yo’riqnomasida turli xildagi cho’ntaklarni tikish
jarayoni, yoqa tayyorlash jarayonlari, yenglarni tayyorlash jarayonlarini
o’quvchilarga tushuntirishda oldindan tikish jarayonini videoga olib, Sound Forge
va Adobe Premier dasturlarida tahrirlab, so’ng dars jarayonida o’quvchilarga
namoish etishmumkin.
Ta’lim jarayonida kompyuter va axborot texnologiyalarning qo’llanilishi
natijasida muhim yutuqlarga erishish mumkin, ya’ni:
-Har bir o’qituvchinig o’ziga xos darsni tushuntirish uslubiyoti mavjud.
-Kompyuter va axborot texnologiyalaridan foydalanish ular ichidagi
samarasiz uslubiyotlarga barham beradi.
-Yangicha texnologiyalar tig’iz bilimlarni o’zida ifoda etib, unda sxemalar,
rasmlar, jadvallar, grafik va diogrammalarga keng o’rin beriladi. Bu narsa
yoshlar obrazli xotirasini yanada jonlantiradi va eslab qolish qobiliyatini
kuchaytiradi.
-Ushbu ma’lumotlarni tashqi xotira vositalariga yozib olish va xohlagan
vaqtda ulardan foydalanish mumkin.
— Bu noananaviy dars usulida o’quvchi o’quv materialini tez o’zlashtiradi va
o’quvchi tushunmagan hollarda jarayonini qayta ko’rish imkoniyati tug’iladi.
Bugungi kunda professional ta’lim tizimida ham bir qancha muammolar va kamchiliklar mavjud bo’lib bulardan biri, o’quv xonalarida texnika vositalarining yetishmasligi va professional tarzda ishlab chiqilgan ko’rgazmali materiallar yo’qligidadir.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
1.Sh.Razzoqov, Sh. Yo’ldoshev, U.Ibragimov “Kompyuter grafikasi” T. Talqin” 2012 y
2.Sh.A.Nazirov,F.M.NuraliyevP.Sh.Ayitmuradov “Rastr va vector grafikasi” T.”Gafur Gulom”.2007 yil
3. U.Yu.Yuldashev,R.R.Boqiyev, F.M.Zokirova “Informatika” T.”Gafur Gulom”.2002y
